ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΟΨΙΜΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

«... και τολμούμε να πούμε ότι σχεδόν ποτέ δεν διαβάσαμε κάποιον χειρότερο αιρετικό από τον Μαρσίλιο» - Πάπας Κλήμης ΣΤ. Το ερευνητικό ενδιαφέρον του ανά χείρας έργου εστιάζεται στον ριζοσπαστικό χαρακτήρα της πολιτικής σύλληψης του Μαρσίλιου της Πάδουας και στην ανάδειξη εκείνων των χαρακτηριστικών της σκέψης του τα οποία προκάλεσαν ρήξεις ευρείας έκτασης με τη μεσαιωνική παράδοση. Η έρευνα αποδίδει ιδιαίτερο βάρος στην ανάδειξη του γεγονότος ότι από τις έννοιες που διαχειρίσθηκε ο Μαρσίλιος, άλλες τις χρησιμοποίησε με σημασία διαφορετική από τις έως τότε συμβατικές τους χρήσεις και άλλες τις ενέταξε σε μια εντελώς νέα προοπτική. Το Defensor Pacis (Ο Υπερασπιστής της Ειρήνης), κύριο έργο του Μαρσίλιου, διασταυρώνεται κυρίως με την αριστοτελική φιλοσοφία (πολιτική και μη), τη σκέψη των Ρωμαίων δημοσιολόγων, τη θεολογικο-πολιτική προσέγγιση του Αυγουστίνου, του Ακινάτη και άλλων θεολόγων της Καθολικής εκκλησίας, αλλά και με την επιρροή της αραβικής φιλοσοφίας, κυρίως στην αβερροϊκή της εκδοχή όπως αυτή είχε προσληφθεί στα πανεπιστήμια της Πάδουας και των Παρισίων, εν μέσω της ιστορικής συνθήκης της διαμάχης Πάπα και Αυτοκράτορα για τα πρωτεία της εξουσίας. Ωστόσο, η πολιτική θεωρία του Μαρσίλιου αναδομεί δημιουργικά τη σκέψη των στοχαστών που επικαλείται και καταλήγει σε συμπεράσματα και μεθοδολογικές προσεγγίσεις που διατηρούν σημαντικές αποστάσεις από την διανοητική τους αφετηρία. Ορατός στόχος του έργου του είναι ο εξοβελισμός της ισχύος και της αυθεντίας της εκκλησίας από την πολιτική ζωή ώστε να επέλθει η ειρήνη στις πολιτικές κοινότητες. Ο Μαρσίλιος αναδεικνύει το γεγονός ότι για να επιτελέσει ο Defensor Pacis το έργο του πρέπει να έχει, ως άλλος Ιανός, ένα δεύτερο πρόσωπο, εκείνο του Defensor Iustitiae (Υπερασπιστής της Δικαιοσύνης). Το στοιχείο που δημιουργεί τον κανόνα απονομής της δικαιοσύνης δεν είναι άλλο τον νόμο. Ο νόμος για τον Μαρσίλιο είναι ένα μάτι που συντίθεται από πολλά μάτια και με τον τρόπο αυτό η δημοκρατία ως προϋπόθεση της δικαιοσύνης έρχεται να μπολιάσει τον πολιτικό στοχασμό του όψιμου Μεσαίωνα.